8 کریدور منطقه‌ای ایران
معرفی 8 کریدور منطقه‌ای ایران
بهراب معرفی 8 کریدور منطقه‌ای ایران
نقش 8 کریدور منطقه‌ای ایران
معرفی و بررسی ۸ کریدور منطقه‌ای: گذرگاه ترانس خزر (TITR)
گذرگاه بین‌المللی ترانس کاسپین یا ترانس خزر (TITR) در واقع پل ارتباطی جدیدی است که ترکیه را به سواحل شرقی دریای خزر متصل می‌کند. و به زبان ساده‌تر، کالاهای آسیایی را با سرعت و سهولت بیشتری به بازارهای اروپایی می‌رساند. این مسیر هوشمندانه، از دل مسیرهای تجاری چین به قزاقستان عبور کرده و با استفاده از بنادر مهمی چون آقتاو و قوریق در قزاقستان، از طریق دریای خزر به بندر باکو در جمهوری آذربایجان می‌رسد.
شناخت ظرفیت‌ها و محدودیت‌های این مسیرها برای اقتصاد و تجارت ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه رشته پست معرفی و بررسی ۸ کریدور منطقه ای، به بررسی کریدور ترانس خزر، فرصت‌ها، چالش‌ها و اهمیت آن برای اقتصاد ایران می‌پردازیم.
از ایده دیرینه تا واقعیت امروز
ایده اولیه اتصال زمینی کشورهای آسیای میانه و منطقه قفقاز، بدون عبور از خاک روسیه، به سال‌ها قبل و مشخصاً سال ۱۹۹۳ برمی‌گردد. در آن زمان بود که طرحی با عنوان دالان حمل‌ونقل آسیا – قفقاز – اروپا (TRACECA) مطرح شد و مذاکرات متعددی بین کشورهای مختلف انجام شد. اما این تلاش‌ها در آن زمان به نتیجه ملموسی نرسید.
نقطه عطف این ماجرا، اعلام طرح بلندپروازانه کمربند و راه توسط چین از یک سو و بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ از سوی دیگر بود. این دو رویداد مهم، ضرورت ایجاد یک مسیر زمینی جایگزین از چین به اروپا را که از روسیه عبور نکند، بیش از پیش نمایان کرد. به همین دلیل بود که کشورهای ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان و جمهوری‌های آسیای میانه با جدیت بیشتری به مذاکره پرداختند و در نهایت، گذرگاه ترانزیتی ترانس خزر متولد شد.
چرا گذرگاه ترانس خزر اهمیت دارد؟
گذرگاه ترانس خزر فراتر از یک مسیر حمل‌ونقل ساده است؛ این گذرگاه مزایای قابل توجهی را به همراه دارد:
کاهش چشمگیر زمان ترانزیت
این مسیر زمان انتقال کالا بین آسیا و اروپا را به طور قابل توجهی کاهش داده و به حدود ۱۵ روز می‌رساند. این سرعت، برای کسب‌وکارهایی که به دنبال سرعت و کاهش زمان رسیدن محصولات به بازار هستند، یک مزیت رقابتی بزرگ محسوب می‌شود.
استقلال از مسیرهای سنتی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این گذرگاه، عدم وابستگی آن به روسیه است. این موضوع، امنیت و پایداری بیشتری را برای زنجیره تامین جهانی به ارمغان می‌آورد و ریسک‌های ناشی از تنش‌های سیاسی و جغرافیایی را کاهش می‌دهد.
اما این تازه شروع ماجرا بود. در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، دو نهاد دائمی دیگر به این ساختار اضافه شدند: کنسرسیوم بین‌المللی حمل و نقل ترانس کاسپین و مجمع بین‌المللی ترانس کاسپین. این دو سازمان به عنوان بازوهای اجرایی و مشورتی، نقش مهمی در پیشبرد اهداف این مسیر ترانزیتی ایفا می‌کنند.
در نشست کمیته هماهنگی ترانس کاسپین در ماه می ۲۰۲۲، خبرهای امیدوارکننده‌ای منتشر شد. در کنار مذاکرات مربوط به تعرفه‌ها، پیش‌بینی شده که حجم ترانزیت کالا در این مسیر در سال جاری میلادی به ۲.۳ میلیون تن برسد! این رقم نجومی، چیزی حدود ۶۰۰ درصد افزایش نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.
اما چه چیزی باعث شده که مسیر ترانزیت کاسپین تا این حد برای ترکیه مهم باشد؟
برای پاسخ به این سوال، باید از دو زاویه به موضوع نگاه کنیم:
اول: ارزش تجارت ترکیه با کشورهای دوست و همسایه در آسیای مرکزی.
سال ۲۰۲۰، مجموع صادرات ترکیه به پنج کشور آسیای مرکزی (قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) به ۵.۳ میلیارد دلار رسید. در این میان، ازبکستان با ۱.۱۵ میلیارد دلار بیشترین سهم را به خود اختصاص داده بود. در همین سال، واردات ترکیه از این کشورها نیز قابل توجه بود؛ به طوری که ترکیه ۲.۱ میلیارد دلار کالا از قزاقستان، ۹۱ میلیون دلار از قرقیزستان، ۱۴۹ میلیون دلار از تاجیکستان، ۳۱۹ میلیون دلار از ترکمنستان و ۹۷۰ میلیون دلار از ازبکستان وارد کرد.
با این حال، وقتی این اعداد را با کل حجم تجارت ترکیه در سال ۲۰۲۰ (صادرات ۵.۱۶۹ میلیارد دلار و واردات ۴.۲۱۹ میلیارد دلار) مقایسه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که سهم کشورهای آسیای مرکزی در اقتصاد ترکیه نسبتاً ناچیز است (تنها حدود ۲ درصد از صادرات و ۲.۱ درصد از واردات). به عبارت دیگر، اگرچه روابط تجاری با این کشورها مهم است، اما نمی‌تواند تنها دلیل اهمیت مسیر ترانزیت کاسپین برای ترکیه باشد.
دوم: سهمی که ترکیه می‌تواند از تجارت گسترده بین چین و اتحادیه اروپا به خود اختصاص دهد.
اینجاست که بخش دوم اهمیت این مسیر خودنمایی می‌کند: پتانسیل ترانزیت کالا بین چین و اتحادیه اروپا. بیایید نگاهی به ارقام خیره‌کننده‌ی تجارت بین این دو قطب اقتصادی بیاندازیم. در سال ۲۰۲۰، اتحادیه اروپا ۳۸۵ میلیارد یورو کالا از چین وارد کرد و این رقم در سال ۲۰۲۱ به ۴۷۲ میلیارد یورو رسید. صادرات اتحادیه اروپا به چین نیز قابل توجه بود و در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به ترتیب به ۲۰۲ میلیارد یورو و ۲۲۳ میلیارد یورو بالغ شد.
با این اعداد و ارقام، کاملاً مشخص است که اهمیت اصلی مسیر ترانزیت کاسپین برای ترکیه، سهمی است که این کشور می‌تواند از ترانزیت این حجم عظیم کالا بین چین و اتحادیه اروپا به خود اختصاص دهد. به عبارت دیگر، ترکیه می‌تواند به عنوان یک پل ارتباطی حیاتی در این مسیر عمل کند و از مزایای اقتصادی ترانزیت کالا بهره‌مند شود. این پتانسیل بسیار فراتر از روابط اقتصادی صرف با کشورهای آسیای مرکزی است و می‌تواند تحولی بزرگ در اقتصاد ترکیه ایجاد کند.
ایران و گذرگاه ترانس‌خزر: فرصت یا تهدید؟
در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به کریدور ترانس‌خزر و تاثیر آن بر منافع ترانزیتی کشورمان می‌اندازیم. تصور کنید در یک بازی بزرگ ژئوپلیتیک قرار داریم؛ ترکیه با هدف اتصال به قلب آسیا، مسیری را انتخاب کرده که از کنار ایران می‌گذرد. متاسفانه، فشارهای بین‌المللی و اهداف سیاسی خاص، ترکیه را به سمت مسیر ترانس‌کاسپین سوق داده و این یعنی فرصتی کمتر برای ایران به عنوان یک پل ارتباطی حیاتی بین آسیا و اروپا. در زمینه تجارت کلان بین قاره‌ای نیز، گرچه مسیر ایران همچنان مطرح است، اما سایه تحریم‌ها و عدم قطعیت‌ها، اقبال به مسیرهای جایگزین مانند ترانس‌کاسپین را افزایش داده است. با این حال، نباید فراموش کرد که تلاش‌های ترکیه بیشتر رنگ و بوی رقابت‌های منطقه‌ای دارد، در حالی که جمهوری آذربایجان از این تغییر مسیر، منفعت اقتصادی قابل توجهی به دست می‌آورد.
رقابت در کریدور ترانس خزر: نقش بخش خصوصی و مشوق‌ها
در خصوص دالان اقتصادی ترانس کاسپین، نباید از نقش کلیدی شرکت‌های خصوصی فعال در زمینه حمل و نقل غافل شد. هر چند در برابر انگیزه‌های ژئوپلیتیکی ترکیه، ایران فاقد ابزارهای لازم است، اما می‌تواند با ارائه مشوق‌هایی جذاب به شرکت‌های خصوصی حمل و نقل در ترکیه و آسیای مرکزی، جذابیت عبور از خاک ایران را افزایش دهد. یکی از این مشوق‌ها می‌تواند توجه ویژه به موضوع عوارض و قیمت سوختی باشد که به کشنده‌ها ارائه می‌شود.
برای اینکه ایران بتواند به جایگاه واقعی خود در دالان‌های بین‌المللی ترانزیتی دست یابد، نیازمند یک رویکرد جامع و چندوجهی است که در آن، توسعه زیرساخت‌های نرم به اندازه زیرساخت‌های سخت مورد توجه قرار گیرد. تنها در این صورت است که می‌توان از فرصت‌های بی‌شمار این گذرگاه‌ها به نفع اقتصاد ایران و تجار ایرانی بهره برد.
تجارت در ایران، چین و روسیه با بهراب
یکی از بازارهای جذاب و پرپتانسیل برای تجار ایرانی، کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) است. اتصال شما به بازارهای CIS همچون روسیه، قزاقستان، بلاروس و … می‌تواند نقطه عطفی در مسیر توسعه کسب و کارتان باشد. این منطقه با جمعیت قابل توجه و نیازهای متنوع، فرصتی طلایی برای صادرات کالاها و خدمات ایرانی فراهم می‌کند.
اما چگونه می‌توان از این فرصت‌ها به بهترین نحو بهره برد؟ چطور می‌توان واردات و صادرات سریع و مطمئن به کشورهای CIS انجام داد و از پیچیدگی‌های قوانین و مقررات این کشورها عبور کرد؟ پاسخ این سوالات را از مشاوران متخصص بازرگانی گروه بازاریابی بهراب بگیرید!
با تکیه بر دانش، تجربه و تعهد گروه بازاریابی بهراب، می‌توانید با اطمینان قدم در مسیر توسعه تجارت خود در بازارهای CIS بگذارید و از فرصت‌های بی‌نظیر این منطقه برای پیشرفت کسب و کارتان بهره‌مند شوید.
همین امروز با ما تماس بگیرید و گامی در جهت تحقق اهداف تجاری خود بردارید.
