موقعیت لجستیکی ایران
نگاهی به تحولات لجستیک
تحولات لجستیک

تحولات لجستیک و اهمیت آن در اقتصاد: موقعیت لجستیکی ویژه ایران

لجستیک پیشرفته و کارآمد یکی از عناصر کلیدی در توسعه اقتصادی کشورهاست و به عنوان پشتیبان فعالیتهای تجاری و تولیدی عمل میکند. این فعالیتها شامل جابجایی فیزیکی کالاها و خدمات مرتبط با آنهاست که به اشتغال، تولید و مصرف کمک میکند. توسعه خدمات لجستیک به عنوان بخشی حیاتی از اقتصاد ملی، ارتباط نزدیکی با رشد اقتصادی کشورها دارد. هزینههای لجستیک تأثیر زیادی بر سایر بخشها نظیر کشاورزی و صنعت دارد و کشورهای در حال توسعه به دلیل صادرات و واردات کالاهای حجیم و گرانقیمت، بهینهسازی لجستیک را ضروری میدانند تا هزینههای حمل و نقل را کاهش دهند. و وابستگیهای اقتصادی خود را کم کنند. در این رشته پست به مبانی، تاریخچه و تحولات لجستیک و اهمیت آن در اقتصاد ایران میپردازیم. در پست اول به تغییرات لجستیک از دیروز تا امروز و مبانی اولیه آن پرداختیم، در دومین پست از این مجموعه، به موقعیت لجستیکی ویژه ایران میپردازیم.
موقعیت ویژه ایران در حوزه لجستیک

ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی، سیاسی، دارای موقعیت استثنایی در منطقــه غرب آسیا است و بهطــور بالقوه یک کشور تجاری – لجستیکی محســوب میشود. از نظــر موقعیت جغرافیابی در محل تقاطع اروپا، آفریقا، آسـیای جنوبی و خاورمیانه قـرار دارد. علاوه براین روابـط سیاسی نسـبتا متعادلی (پـس از هشـت سـال جنـگ تحمیلـی) ، بـا همسـایگان خـود دارد. کـه امـکان روابـط تجـاری مطلـوب را ایجـاد کـرده اسـت. علاوه بـر موارد فـوق، مزیتهای دیگر لجسـتیک ایران را میتـوان در عوامـل زیـر خلاصه کـرد:
قرار داشتن در منطقه استراتژیک خاورمیانه؛
قـرار گرفتـن در مسـير كريدورهـای اصلـي ترانزيـت، و حمـل و نقـل بيـن المللـي (شـمال– جنـوب، شـرق، غـرب، شـرق– غـرب، و جنـوب آسـیا)
امـکان اسـتفاده و بکارگیـری روشهای پنجگانـه حمـل و نقـل (جـادهای، ریلـی، هوایـی، دریایـی و خـط لولـه)؛
دارا بودن بیش از ۵۸۰۰ کیلومتر ساحل آبی و ۶۵۰۰ کیلومتر مرز خشکی؛
دسترسی کامـل بـه آبهای آزاد و بنادری که بالقوه توانایی قـرار گرفتن. بین ده بندر بزرگ لجستیکی دنیـا را دارد (ماننـد بنـدر شـهید رجایـی)؛
وسعت زیاد و بازار مصرف بزرگ داخلی؛
ارتباط کالایی زیاد بین کشورهای همسایه کـه ترانزیت آنها از ایران هم بـه لحاظ زمان و هم هزینـه مقـرون بـه صرفهتـر است؛
وابستگی اقتصادی کشورهای حوزه CIS و قفقاز به آبراههای آزاد از طریق خاک ایران،
اهمیـت نقـش سیاسـی و اقتصـادی کشـور روسـیه و دسترسـی ایـن کشـور. بـه آبـراه هـای آزاد از طریـق ایـران بعـد از جنـگ اکرایـن؛
همسایگی با ۱۵ کشور و الزام مواصالتی ۱۲ کشور محصور در خشکی؛
از دیرباز ایران مهدبازرگانی و تجارت منطقه و آسیا بوده است.
لجستیک و پیشرفت اقتصادی ایران
توسعه لجستیک در ایران به عنوان یک عامل کلیدی در پیشرفت اقتصادی کشور مورد تأکید است. بانک جهانی بهبود عملکرد لجستیک را به عنوان محور مهمی در توسعه کشورها معرفی کرده است. در حال حاضر، ایران باید با توجه به پیشرفتهای فناوری و تحولات جهانی، به تقویت موقعیت لجستیکی خود بپردازد، زیرا کشورهای همسایه به سرعت در حال ایجاد فرصتهای جدید لجستیکی هستند. با این حال، اراده لازم برای ارتقاء موقعیت لجستیکی در ایران به نظر نمیرسد. و این موضوع از اولویت سیاستگذاران داخلی خارج شده است. کارآمدی لجستیک تجاری میتواند به کاهش هزینهها، افزایش بهرهوری و رشد ثروت کشور کمک کند. کشورهای دارای دانش بهروز، موفق به پیشرفتهای چشمگیر و صرفهجوییهای بالایی شدهاند. که در نهایت به نفع دیگر کشورها نیز بوده است.

طرح مراکز لجستیکی ایران
در سال ۱۳۹۷، ایران برای اولین بار سند جامع طرح آمایش مراکز لجستیک کشور را تصویب کرد که شامل مکانیابی و سطحبندی ۵۸ پهنه برای احداث مراکز لجستیک است. این مراکز شامل چهار شهر لجستیک، ۱۴ دهکده لجستیک، ۱۱ پارک لجستیک عمومی و ۱۸ پارک لجستیک تخصصی کشاورزی هستند. همچنین، در آذر ۱۳۹۹، طرح لجستیک شرق در چابهار رونمایی شد که این شهر را به عنوان موتور محرکه حمل و نقل و ترانزیت معرفی میکند. اهمیت اقتصادی لجستیک در ایران، به ویژه در زمینههای ارزش افزوده، اشتغال، هزینه تولید و سرمایهگذاری، به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است، اگرچه دادههای رسمی در این زمینه محدود و متغیر هستند.
تحلیل اقتصادی لجستیک
لجستیک یک فعالیت فرابخشی و شامل مجموعهای از فعالیتهای مرتبط با حمل و نقل، انبارداری، خدمات نگهداری و اطلاعات است. اهمیت لجستیک به توسعه زیرساختهای حمل و نقل در راستای نیازهای بخش بازرگانی وابسته است. سهم حمل و نقل از هزینههای لجستیکی در کشورهای مختلف به طور متوسط ۶۲ درصد، انبارداری ۳۴ درصد و مدیریت ۴ درصد است. در ایران، آمارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد که به شناسایی و تحلیل فعالیتهای لجستیک کمک میکند. آمار رسمی مرتبط با لجستیک در ایران توسط دو نهاد منتشر میشود و شامل بخشهای حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات است. برای تحلیل اقتصادی لجستیک ایران، از آمارهای ارزش افزوده، ذخیره سرمایه و اشتغال استفاده میشود.
دسترسی لجستیک ایران

ایران با وجود دریاچه خزر در شمال و دسترسی به آبهای آزاد در جنوب، موقعیت منحصر به فردی برخوردار است. همچنین، با توجه به تنوع جغرافیایی. کشور از جمله کوهستانها و کویرها، ساخت و توسعة حمل و نقل جادهای و ریلی ضرورت حیاتی دارد. ایران با ۱۵ کشور جهان از طریق مرزهای آبی و خاکی ارتباط دارد و میتواند به عنوان پل ارتباطی بین این کشورها و مناطق دیگر جهان عمل کند.
حمل و نقل
حمل و نقل جادهای در ایران گسترده است و مناطق دورافتاده را هم در دسترس قرار میدهد. این روش حمل و نقل مزایایی مانند انعطافپذیری بالا، سرعت نسبتاً بالا، ارزانبودن و دسترسی گسترده به نواحی کشور را دارد. حمل و نقل جادهای برای مسیرهای کوتاه مناسب است و در دورترین نقاط کشور موجب افزایش فعالیتهای اقتصادی میشود. ارقام نشان میدهد که در دوره ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۴، حمل و نقل جادهای نقش اصلی در بین انواع حمل و نقل داشته و حدود ۸۳.۸٪ درصد ارزش افزودهی کل خدمات حمل و نقل را به خود اختصاص داده است. در ادامه این رشته پست، به بررسی سیستم حمل و نقل در لجستیک ایران میپردازیم.
منبع: اهمیت و تحولات بخش لجستیک در اقتصاد ایران ۱۳۹۵ – ۱۳۶۵ ، مرکز پژوهشهای اتاق ایران
مشاوره بازرگانی و لجستیک با بهراب

بدون شک در مراحل پیچیده لجستیک تجاری، داشتن یک راهنمای متخصص بیش از پیش اهمیت پیدا میکند. گروه بازاریابی بهراب، با اتکا به دانش و تجربه کارشناسان خود در حوزه لجستیک، نه تنها به عنوان مشاور، بلکه به عنوان همکار استراتژیک در کنار شما خواهد بود تا با راهنماییهای دقیق و کارآمد، مسیر پر فراز و نشیب تجارت را برایتان هموار سازد. اجازه دهید تا با تکیه بر تخصص ما، با اطمینان بیشتری گام در عرصه تجارت بگذارید و شاهد بهینهسازی فرآیندهای لجستیکی و در نهایت، رسیدن به موفقیتهای چشمگیر باشید.