8 کریدور منطقه‌ای ایران
معرفی 8 کریدور منطقه‌ای ایران
بهراب معرفی 8 کریدور منطقه‌ای ایران
نقش 8 کریدور منطقه‌ای ایران
معرفی و بررسی ۸ کریدور منطقه‌ای: ایران، قلب تجاری منطقه
ایران به واسطه موقعیت ژئواستراتژیک بی‌نظیر خود در قلب خاورمیانه و به عنوان گذرگاه حیاتی بین شرق و غرب و شمال و جنوب، همواره کانون توجه بوده است. این جایگاه ویژه سبب شده تا ۸ کریدور ترانزیتی مهم از خاک ایران یا پیرامون آن عبور کنند. این گذرگاه‌ها که برخی از عظیم‌ترین پروژه‌های ارتباطی عصر حاضر به شمار می‌روند. نقش کلیدی در پیوند تجارت دریایی با ترانزیت و تولید در خشکی ایفا می‌کنند. از کریدور کمربند و راه و کریدور شمال–جنوب گرفته تا کریدور اقتصادی چین–پاکستان و خلیج فارس–مدیترانه،
شناخت ظرفیت‌ها و محدودیت‌های این مسیرها برای اقتصاد و تجارت ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. در این رشته پست به بررسی این گذرگاه‌های کلیدی، فرصت‌ها، چالش‌ها و اهمیت آنها برای اقتصاد ایران می‌پردازیم.
اهمیت زیرساخت‌های نرم در برابر زیرساخت‌های سخت
بسیاری از تحلیل‌ها و برنامه‌ریزی‌ها عمدتاً بر ایجاد زیرساخت‌های سخت نظیر ریل و جاده متمرکز شده‌اند. در حالی که این زیرساخت‌ها ضروری و انکارناپذیرند، کمتر صحبتی از زیرساخت‌های نرم به میان می‌آید. منظور از زیرساخت‌های نرم، مولفه‌هایی حیاتی همچون محیط کسب و کار رقابتی و تسهیل‌گر، ارتباط موثر ایران با اقتصاد جهانی و ایجاد پیوندهای قوی با نظام مالی بین‌المللی و از همه مهم‌تر، ثبات سیاسی پایدار است. در واقع، این زیرساخت‌های نرم هستند که نقش تعیین‌کننده‌تری در جایگاه‌یابی یک کشور در گذرگاه‌های بین‌المللی ایفا کرده و در سطح کلان، موقعیت آن را در اقتصاد سیاسی بین‌الملل شکل می‌دهند.
نقش تحریم‌ها
متاسفانه، تحریم‌های بین‌المللی مستمر و مزمن، منجر به تضعیف روزافزون این زیرساخت‌های نرم در ایران شده و سبب شده است. تا پتانسیل‌های قابل توجه کشور در حوزه حمل و نقل و ترانزیت در دو دهه اخیر تقریباً نادیده گرفته شود. هرچند در این سال‌ها توافق‌هایی میان ایران و کشورهای مختلف به امضا رسیده است. اما بخش بسیار اندکی از این توافقات به مرحله اجرا رسیده‌اند. در مقابل، کشورهای همسایه در همین بازه زمانی توانسته‌اند موفقیت‌های چشمگیری در بالفعل نمودن پتانسیل‌های ترانزیتی خود کسب کنند.
در یک نگاه کلی، با تداوم تحریم‌های بین‌المللی، چشم‌انداز روشنی برای بهره‌برداری کامل از پتانسیل‌های ایران در مسیرهای ترانزیتی متصور نیست. از این رو، مهم‌ترین و اولویت‌دارترین دستور کار برای هرگونه فعالیت در این حوزه. تلاش بی‌وقفه برای رفع کامل تحریم‌های بین‌المللی است.
مسیرهای حیاتی ترانزیتی در اطراف ایران: فرصت‌ها و چالش‌ها
همانطور که بارها اشاره شد، منطقه ما محل تلاقی مسیرهای مهم تجاری است. در اطراف ایران، هشت مسیر ترانزیتی اصلی وجود دارد که البته میزان اهمیت و پیشرفت هر کدام با دیگری متفاوت است. برای اینکه درک این مسیرها ساده‌تر شود، می‌توانیم آنها را در یک دسته‌بندی اولیه به دو گروه کلی تقسیم کنیم:
- مسیرهای شمالی-جنوبی
- مسیرهای شرقی-غربی
مسیرهای: شمال-جنوب
در گروه مسیرهای شمالی-جنوبی، پروژه‌هایی مانند بندر چابهار به افغانستان، گذرگاه اقتصادی چین-پاکستان، گذرگاه بین‌المللی شمال-جنوب و گذرگاه ترانس افغان قرار می‌گیرند. این مسیرها تلاش می‌کنند تا با اتصال نقاط شمالی و جنوبی منطقه، تجارت و بازرگانی را تسهیل کنند.
مسیرهای شرق-غرب
در مقابل، مسیرهای شرقی-غربی شامل پروژه کمربند و راه، گذرگاه اسلام‌آباد-تهران-استانبول، گذرگاه ترانس‌خزر و گذرگاه اقتصادی خلیج‌فارس-مدیترانه می‌شوند. این مسیرها با هدف ایجاد پیوند بین شرق و غرب منطقه و فراتر از آن طراحی شده‌اند.
مسیر های عبوری از ایران
دسته‌بندی جالب‌تر دیگری نیز برای این مسیرها وجود دارد و آن هم این است که آیا این مسیرها از خاک ایران عبور می‌کنند یا خیر. از بین این هشت مسیر، پروژه‌های بندر چابهار. کمربند و راه، گذرگاه اقتصادی شمال-جنوب و گذرگاه اسلام‌آباد-تهران-استانبول، مسیرهایی هستند که از قلب ایران عبور می‌کنند و پتانسیل‌های اقتصادی قابل توجهی را برای کشورمان به همراه دارند.
مسیر های خارج از ایران
در مقابل، گذرگاه اقتصادی چین-پاکستان، فرا افغان، خلیج‌فارس-مدیترانه و ترانس‌خزر پروژه‌هایی هستند که ترجیح داده‌اند مسیر خود را از خارج از مرزهای ایران انتخاب کنند. نکته قابل توجه اینجاست که طراحی بسیاری از این مسیرها، به جز پروژه کمربند و راه. به گونه‌ای است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با گذرگاه‌هایی که از ایران عبور می‌کنند. در حال رقابت هستند و این موضوع می‌تواند منافع اقتصادی کشورمان را به چالش بکشد.
گذرگاه شمال-جنوب: مسیری نو برای رونق تجارت جهانی
در ادامه، نوبت به معرفی گذرگاه حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب می‌رسد؛ پروژه‌ای که از سال ۱۳۸۱ (۲۰۰۲ میلادی) با هدف ایجاد مسیری ترانزیتی کوتاه‌تر و مقرون به صرفه‌تر بین هند و روسیه، با محوریت ایران، کلید خورد. تصور کنید کالاهای هندی به جای عبور از مسیرهای طولانی و پرهزینه کانال سوئز. از طریق بنادر جنوبی ایران مانند بندرعباس به قفقاز و نهایتاً روسیه برسند. این مسیر که بعدها کشورهایی چون ترکیه و آذربایجان نیز به آن پیوستند. با طول تقریبی ۷۲۰۰ کیلومتر شامل شبکه‌ای از راه‌های دریایی. ریلی و جاده‌ای است که بخش قابل توجهی از آن از خاک ایران عبور می‌کند. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که این گذرگاه نه تنها باعث صرفه‌جویی چشمگیر در هزینه‌ها می‌شود. – حدود ۲۵۰۰ دلار برای هر محموله ۱۵ تنی – بلکه زمان حمل‌ونقل را نیز به نصف کاهش می‌دهد. با پیوستن سایر کشورهای منطقه، این گذرگاه می‌تواند به شاهراهی حیاتی برای تجارت بین آسیا و اروپا تبدیل شده و فرصت‌های طلایی برای توسعه اقتصادی کشورهای عضو فراهم آورد.
کریدور شمال-جنوب: فرصتی نیازمند اقدام فوری
در خصوص گذرگاه شمال-جنوب (INSTC)، همانطور که در رشته پست پروژه کریدور شمال – جنوب بررسی کردیم: دستگاه سیاست‌گذاری ایران نیازمند بسیج منابع و امکانات برای تکمیل خط آهن باقی‌مانده در مسیر رشت-آستارا و عملیاتی کردن هرچه سریع‌تر ترانزیت کالا از این مسیر است. نیاز فزاینده روسیه به این مسیر پس از بحران اوکراین، بهترین شرایط را برای این اقدام فراهم آورده است. استفاده از خط اعتباری ارزی چهار میلیارد دلاری روسیه به ایران می‌تواند به عنوان یک گشایش کلیدی عمل کند.
داستان پر فراز و نشیب گذرگاه شمال-جنوب
متاسفانه، تکمیل پروژه‌ی حیاتی گذرگاه شمال-جنوب، این مسیر استراتژیک برای تجارت بین المللی، در سال های اخیر با پیچیدگی های زیادی روبرو بوده است. به طور خاص، احداث راه آهن رشت-آستارا به طول ۱۶۸ کیلومتر که حلقه ی نهایی این کریدور محسوب می شود. با موانع مالی و سیاسی متعددی دست و پنجه نرم کرده است. زمانی قرار بود ایران و آذربایجان دست به دست هم داده و این بخش را بسازند، اما مشکلات بین المللی و به تازگی. تنش های ناشی از جنگ قره باغ، سایه ی تردید بر این همکاری انداخته است. صحبت هایی هم از تامین اعتبار این پروژه از طریق روسیه بود که آن هم به سرانجام نرسید. با این حال، امیدهایی نیز وجود دارد. با توجه به تغییرات بزرگ در عرصه ی بین المللی و نیاز روسیه به یافتن مسیرهای تجاری جدید پس از درگیری با اوکراین. شاید شاهد جان گرفتن دوباره ی این پروژه ی مهم و رونق گرفتن تجارت در گذرگاه شمال-جنوب باشیم.
تقویت کریدور شمال-جنوب، تضعیف رقبا
عملیاتی شدن این مسیر ترانزیتی نه تنها تجارت تجار ایرانی را با روسیه تسهیل می‌کند (کشوری که به دنبال تحریم‌های غرب نیازمند فوری به منابع جایگزین است). بلکه هدف‌گذاری‌های تجاری برای توسعه تجارت با روسیه را به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشد. افزون بر این، این اقدام بر اهمیت استراتژیک ایران برای هند نیز خواهد افزود و در نتیجه. از اهمیت مسیرهای رقیب شمالی-جنوبی نظیر ترانس افغان و گذرگاه اقتصادی چین-پاکستان و حتی مسیر خلیج فارس به خاورمیانه خواهد کاست.
در راستای تضعیف دالان خلیج فارس-مدیترانه، تسریع در تکمیل پروژه خط آهن رشت-آستارا و اتصال آن به شبکه ریلی جمهوری آذربایجان از اهمیتی ویژه برخوردار است. این اقدام می‌تواند با اجرایی کردن ترانزیت کالا از هند به روسیه، شبکه‌ای از منافع اقتصادی را میان بخش‌های خصوصی هند، آذربایجان و روسیه با ایران ایجاد کند. در گذر زمان، این منافع خود به مانعی در برابر مسیرهای جایگزین تبدیل خواهند شد.
تجارت در ایران، هند و روسیه با بهراب
یکی از بازارهای جذاب و پرپتانسیل برای تجار ایرانی، کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) است. اتصال شما به بازارهای CIS همچون روسیه، قزاقستان، بلاروس و … می‌تواند نقطه عطفی در مسیر توسعه کسب و کارتان باشد. این منطقه با جمعیت قابل توجه و نیازهای متنوع، فرصتی طلایی برای صادرات کالاها و خدمات ایرانی فراهم می‌کند.
اما چگونه می‌توان از این فرصت‌ها به بهترین نحو بهره برد؟ چطور می‌توان واردات و صادرات سریع و مطمئن به کشورهای CIS انجام داد و از پیچیدگی‌های قوانین و مقررات این کشورها عبور کرد؟ پاسخ این سوالات را از مشاوران متخصص بازرگانی گروه بازاریابی بهراب بگیرید!
با تکیه بر دانش، تجربه و تعهد گروه بازاریابی بهراب، می‌توانید با اطمینان قدم در مسیر توسعه تجارت خود در بازارهای CIS بگذارید و از فرصت‌های بی‌نظیر این منطقه برای پیشرفت کسب و کارتان بهره‌مند شوید.
همین امروز با ما تماس بگیرید و گامی در جهت تحقق اهداف تجاری خود بردارید.
