مدارک لازم برای صادرات محصول از ایران: لیست کامل برای صادرکنندگان
در دنیای تجارت، بسیاری از تولیدکنندگان و شرکت‌ها در حوزه تخصصی خود، به دنبال صادرات کالا هستند، اما برای ورود به این عرصه، نیاز به دریافت مجوزهای مختلف است؛ مجوزهایی که به طور عمومی برای صادرات الزامی هستند و همچنین مجوزهایی که به نوع کالای صادر شده بستگی دارند. در این پست، به طور جامع به موضوع مجوزهای صادرات کالا، مدارک مورد نیاز و شرایط صادرات محصول از ایران می‌پردازیم.
اسناد و مدارک لازم جهت صادرات کالا از ایران
در مسیر صادرات محصول از ایران، توجه به اسناد و مدارک لازم از اهمیت بالایی برخوردار است. نوع کالای مورد صادرات، تعیین کننده‌ی برخی از مدارک مورد نیاز خواهد بود.
به طور کلی، اسناد و مدارک زیر برای صادرات کالا ضروری هستند:
کارت بازرگانی معتبر:
کارت بازرگانی، مجوزی است که به موجب ماده ۲ قانون صادرات و واردات، به اشخاص حقیقی یا حقوقی اجازه انجام فعالیت‌های تجارت خارجی را می‌دهد. اعتبار این کارت، براساس مقررات فعلی، یک سال از تاریخ صدور است. برای دریافت کارت بازرگانی، باید از طریق اتاق بازرگانی شهر محل فعالیت خود اقدام کنید.
مجوز صدور:
در مواردی که وزارت صنعت، معدن و تجارت، موافقت کلی برای صدور کالای مورد نظر صادر نکرده باشد، دریافت مجوز صدور نیز الزامی است. این مجوز از جمله اسناد و مدارک ضروری برای صادرات محسوب می‌شود.
۱۲ کالا با مجوز صدور خاص
۱۲ قلم کالا به طور خاص نیاز به اخذ مجوز صدور دارند که عبارتند از:
- روغن نباتی
- شیر
- انواع کود شیمیایی
- سیمان خاکستری
- انواع واکسن دام
- ضدعفونی‌کننده
- کمباین ۹۵۵
- تراکتور ۳۹۹
- تک و جفت دیفرانسیل
- لاستیک ماشین‌آلات سنگین
- آرد
- نان
- مواد دخانی
- اقلام دامی یا نباتی با جنبه ذخایر ژنتیک یا حفاظت محیط زیست
- ماشین‌آلات خط تولید
- هر نوع چوب خام
- ۵۱ قلم محصولات پتروشیمی
- حلال‌ها و روغن موتور
- نفت خام
- گاز طبیعی و فرآورده‌های سرچاهی و پالایشگاهی
گواهی بهداشت و قرنطینه (دامی و نباتی):
گواهی بهداشت نباتی، سندی است که سلامت بهداشتی نباتات را تایید می‌کند و در کشورهای مختلف توسط سازمان‌های مرتبط با کشاورزی صادر می‌شود. همچنین، گواهی بهداشت دامی نیز طبق ماده 7 قانون دامپزشکی کشور، برای ورود و صدور هر نوع دام زنده، تخم مرغ نطفه دار، اسپرم دام، فرآورده‌های خام دامی، داروها، واکسن‌ها، سرم‌ها و مواد بیولوژیکی، مواد ضدعفونی، سموم دامپزشکی، مواد غذایی متراکم، مکمل غذای دام و داروهای مرتبط ضروری است. بنابراین، اخذ گواهی بهداشت، یکی از مجوزهای لازم برای صادرات مواد غذایی به شمار می‌رود.
گواهی استاندارد:
در صورت مشمول بودن کالا در مقررات اجباری استاندارد صادراتی، ارائه گواهی استاندارد نیز از جمله اسناد و مدارک لازم محسوب می‌شود. برای اطلاع از فهرست کالاهای مشمول مقررات استاندارد اجباری، می‌توانید به لینک مربوطه مراجعه کنید.
گواهی انرژی اتمی:
این گواهی که به آن گواهی مرسوم نیز گفته می‌شود، در مواردی مانند صادرات مواد غذایی، قراضه‌های فلزی و … الزامی است.
فهرست عدل‌بندی (Packing List):
در صورت تنوع کالا، بسته‌بندی یا محتویات بسته‌ها، ارائه لیست عدل‌بندی به گمرک ضروری است. در غیر این صورت، گمرک موظف به باز کردن و بازرسی کلیه بسته‌ها خواهد بود.
شناسنامه فرش (فقط برای فرش دستباف):
این سند جزو مدارک ضروری برای صادرات فرش دستباف است.
فاکتور خرید (Invoice):
سندی است حاوی اطلاعاتی در خصوص کالا یا کالاهای فروخته شده که فروشنده به نام خریدار صادر می کند. فاکتور تجاری با عنوان سیاهه خرید نیز شناخته می شود. صورت حسابی است که به موجب آن هزینه کالا به حساب خریدار منظور می‌شود.
بارنامه حمل (BL):
یک سند قانونی است که توسط متصدی حمل‌ونقل برای یک فرستنده صادر می‌شود و نوع، مقدار و مقصد کالای مورد حمل را مشخص می‌کند.
مدارک اختیاری اما قابل درخواست
در برخی موارد، کشور مقصد ممکن است مدارک دیگری را نیز درخواست کند. این مدارک شامل موارد زیر می‌شود:
- گواهی مبدا
- کارنه تیر (TIR carnet) : دفترچه‌ای برای عبور کالا با کامیون از کشورهای عضو بدون بازرسی دقیق و پرداخت عوارض گمرکی.
- گواهی بازرسی
دسته‌بندی کالاهای صادراتی
همانطور که در بررسی قوانین صادرات و واردات اشاره کردیم، کالاهای صادراتی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- کالاهای مجاز: صادرات این کالاها بدون نیاز به مجوز امکان‌پذیر است. البته رعایت برخی ضوابط مانند استانداردها و گواهی‌های بهداشت الزامی است.
- کالاهای مشروط: صادرات این کالاها منوط به اخذ مجوز از وزارتخانه‌های مربوطه است. پس از اعلام موافقت کلی و ابلاغ آن به گمرک، مراجعه مجدد برای اخذ مجوز موردی دیگر ضروری نیست.
- کالاهای ممنوع الصدور: صادرات این کالاها به طور کامل ممنوع است و دولت می‌تواند با توجه به شرایط خاص، صدور برخی از آن‌ها را ممنوع کند.
انواع صادرات کالا
به طور کلی در رویه‌های گمرکی، دو نوع صادرات وجود دارد:
صادرات قطعی:
در این نوع صادرات، کالا به خارج از مرزهای کشور جهت فروش یا مصرف در خارج از کشور ارسال می‌شود. در صادرات قطعی، صادرکننده (اعم از شخص حقیقی یا حقوقی) نیازی به پرداخت حقوق گمرکی، سود بازرگانی، عوارض و مالیات ندارد.صادرات موقت:
صادرات موقت کالا به منظور شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد. در صورت عدم فروش کالا، صادرکننده می‌تواند آن را به گمرک کشور خود بازگرداند و نیازی به انجام مراحل گمرکی برای واردات مجدد نخواهد داشت. در این نوع صادرات، صادرکننده ملزم به پرداخت مبلغی به عنوان سپرده به گمرک مبدأ است و پس از ورود مجدد کالا، می‌تواند نسبت به استرداد وجه سپرده اقدام کند.
صادرات مستقیم و غیرمستقیم کالا
صادرات مستقیم
صادرات مستقیم روشی است که در آن، تولیدکننده کالا بدون واسطه آن را به بازارهای خارجی ارسال می‌کند. در این روش، تولیدکننده (اعم از شخص حقیقی یا حقوقی) مسئولیت تمام مراحل صادرات، از جمله بازاریابی در کشورهای مقصد، یافتن مشتری، حمل و نقل کالا و انجام امور مربوط به نقل و انتقالات ارزی و بانکی را بر عهده می‌گیرد.
این فرآیند می‌تواند شامل اقدامات متعددی مانند تحقیق و بررسی بازار، عقد قراردادهای حقوقی، اخذ مجوزهای لازم (مانند کارت بازرگانی و ثبت سفارش) و مدیریت ریسک‌های مرتبط با تجارت بین‌المللی باشد.
معایب صادرات مستقیم:
- صرف زمان و هزینه بیشتر
- پیچیدگی‌های قانونی و اداری
- نیاز به تخصص در زمینه‌های مختلف مانند امور بانکی و ارزی
مزایای صادرات مستقیم:
- افزایش سود
- ایجاد شبکه و ارتباطات تجاری
- تسلط کامل بر فرآیند صادرات
- نظارت بیشتر بر تمام مراحل
- گسترش فعالیت‌های صادراتی
- بهبود برندینگ
مزایای صادرات غیرمستقیم:
- کاهش هزینه‌ها
- جلوگیری از آزمون و خطا
- بهره‌مندی از تجربیات واسطه
- ساده‌تر شدن فرآیند اخذ مجوزهای قانونی
معایب صادرات غیرمستقیم:
- تعامل غیر مستقیم با مشتریان و بازار هدف
- عدم نظارت کامل بر قیمت‌گذاری
- کاهش سود
صادرات غیر مستقیم
صادرات غیرمستقیم یا واسطه‌ای روشی است که در آن، یک شرکت یا شخص واسطه مسئولیت انجام مراحل صادرات را به عهده می‌گیرد. واسطه‌ها، که غالباً شرکت‌های بازرگانی حرفه‌ای هستند (مانند گروه بازاریابی بهراب)، با تولیدکننده قرارداد بسته و بخشی یا تمام فرآیند صادرات را مدیریت می‌کنند. در این روش، بخشی از سود صادرات به واسطه تعلق می‌گیرد.
صادرات غیرمستقیم برای شرکت‌هایی که فرصت یا تخصص کافی برای مدیریت امور پیچیده صادرات را ندارند، مناسب‌تر است.
بهینه ترین روش صادرات از ایران
صادرات کالا از دیرباز، راهی برای کسب درآمد و بهبود وضعیت اقتصادی بوده است. اما صادرات کالا فرآیندی پیچیده با تکنیک‌ها و فوت و فن‌های خاص خود است. آشنایی بیشتر با این پیچیدگی‌ها، منجر به عملکرد بهتر در بازارهای صادراتی و دستیابی به موفقیت بیشتر می‌شود که پیش‌نیاز آن، زمان زیاد و تجربه چالش‌های مختلف است. برای موفقیت در این مسیر، آشنایی با قوانین، اصول و شرایط آن ضروری است. به عبارت دیگر، صادرات کالا کار دشواری نیست، به شرطی که در این زمینه تخصص کافی داشته باشید و از تجربیات خود و دیگران بهره‌مند شوید.
گروه بازاریابی بهراب با سابقه درخشان و مشاوران متخصص خود در زمینه صادرات از ایران به روسیه و CIS، با در نظر گرفتن کسب و کار و نیازهای خاص شما، در تمامی مراحل صادرات در سریع‌ترین زمان ممکن و با هزینه‌های مناسب در کنار شماست.
